Gehoorverlies blijkt de cognitieve achteruitgang te versnellen en er is een verband tussen gehoorverlies en dementie. Dat stelt geriater dr. Kees Kalisvaart werkzaam bij het Spaarnegasthuis tijdens een lezing bij de Optitrade Audiologiemarathon in het Spant in Bussum. Kalisvaart liet zijn licht schijnen op de relatie tussen cognitieve achteruitgang, dementie en slechthorendheid en presenteerde de stand van zaken in onderzoek.
Hij roept slechthorenden op hun gehoor vanaf hun 50e regelmatig te laten screenen en voor een zo optimaal mogelijke hooroplossing te kiezen. HOorzaken sprak met hem na afloop van de lezing.
Geriater Kees Kalisvaart na afloop van zijn lezing bij de “Vraag het de expert stand” van Bernafon
Zelfs mild gehoorverlies verhoogt de kans op dementie
“Uit onderzoek blijkt dat zelfs mild gehoorverlies de kans verhoogt op cognitief verval en dementie op lange termijn”, zegt Kalisvaart. Toch maken de onderzoeken die gedaan zijn nog niet helemaal duidelijk hoe het precies zit met de oorzaak van dementie. Vermoed wordt ook dat hoortoestellen een preventieve werking hebben op de cognitieve achteruitgang en mogelijk ook op dementie. “Een onderzoek dat gestart is in 2018 en waaraan 850 patiënten deelnemen, kan daar mogelijk meer duidelijkheid in brengen”, zegt Kalisvaart. In het onderzoek krijgt de ene helft wel een hoortoestel en de andere geen hoortoestel. De cognitieve vermogens wordt bij beide groepen gemeten. “Het is tot op heden nog onduidelijk of dementie ervoor zorgt dat mensen slechthorend worden of dat gehoorverlies ook daadwerkelijk tot dementie zélf leidt”, stelt geriater Kalisvaart. Hij vervolgt: “Zowel ouder worden als doorbloedingsstoornissen van de hersenen kunnen namelijk allebei tot dementie en gehoorstoornissen leiden”.
Gehoorverlies bij dementerende vaak moeilijk te herkennen
“Slechthorendheid is bij dementerende vaak moeilijk te herkennen. Zij zijn helaas niet altijd in staat om hun klachten te vertellen”. Vaak blijken ze volgens Kalisvaart wel signalen af te geven via gedrag. Hij vindt het belangrijk dat gehoorproblemen zo vroeg mogelijk gesignaleerd worden. “Gehoorproblemen hebben een effect op het algehele functioneren. Screening van het gehoor vanaf het vijftigste levensjaar is dan ook belangrijk”, aldus Kalisvaart.
Communicatie wordt minder bij het ouder worden
Ouderen communiceren steeds minder met het toenemen van de leeftijd. “Van alle ouderen boven de 70 jaar heeft 65% een gehoorverlies en dat is meestal onbehandeld”, zegt Kalisvaart. “Dat komt mede omdat er steeds minder gecommuniceerd wordt door ouderen. Zo weten stellen die lang bij elkaar zijn ondertussen wel alles van elkaar, ook hun voorkeuren qua eten en drinken. Ook daar hoeven ze niet meer naar te vragen”.
Tegelijkertijd kan gehoorverlies wel extra schade aan het kwetsbare brein veroorzaken en tot sociaal isolement en depressie leiden. Kalisvaart: “Wanneer de auditieve cortex niet meer gestimuleerd wordt, zullen deze en ook andere hersendelen atrofiëren wat weer tot cognitieve stoornissen kan leiden. Revalidatie van het gehoor in een vroeg stadium met een zo optimaal mogelijk hoortoestel is dan ook belangrijk.”
Toename ouderen met slechthorendheid en dementie
Het aantal mensen met dementie zal in de nabije toekomst sterk toenemen. Het aantal ouderen neemt toe mede doordat we steeds langer leven. Ondertussen leven we 20 jaar langer dan onze voorouders van 100 jaar geleden en zelfs 40 jaar langer dan die van 150 jaar geleden. Door de toename van het aantal ouderen zal ook het percentage mensen met hoorproblemen toenemen. Zorgverleners zullen in de toekomst steeds vaker met slechthorenden én dementerende ouderen te maken krijgen. Op dit moment hebben zo’n 250.000 mensen in Nederland last van dementie. De meest voorkomende vormen zijn Alzheimer, gevolgd door vasculaire dementie en Lewy Body dementie (een vorm die ontstaat door eiwitten). Bij dementie treedt er vaak geheugenverlies op, maar vaak zijn ook andere hogere hersenfuncties aangedaan zoals rekenfuncties en functies voor de uitvoer van taken.
Dat dementie invloed heeft op het sociaal functioneren mag duidelijk zijn. Vaak leidt dementie daarnaast tot gedragsstoornissen, wanen en hallucinaties en ook depressies. Loopstoornissen, smaakverlies, hoorstoornissen, incontinentie van urine en ontlasting als ook problemen bij de uitvoer van algemene dagelijkse levensverrichtingen komen daar nog eens bij. Dit alles leidt vaak tot opname in een verpleeghuis.
Preventie van dementie
Er zijn volgens Kalisvaart meerdere mogelijkheden om aan preventie van dementie te doen. Hij somt op: “Zo kan het verlengen van de onderwijsduur een positief effect hebben, maar ook het stimuleren van bewegen, het onderhouden van sociale contacten en natuurlijk het stoppen met roken en alcoholgebruik. Omdat gehoorverlies een negatief effect heeft op de cognitieve functies is het verstandig ook een hoortoestel te gaan dragen wanneer er sprake is van gehoorverlies”. Verder geeft Kalisvaart aan dat ook het behandelen van depressie, en het verminderen van suikerziekte en overgewicht, preventief kan werken.
Kalisvaart: “De stap zetten naar een hoortoestel kan de kans op dementie met zo maar 33% verminderen. Dat lijkt me toch de moeite waard.”